Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 162) działalność gospodarcza to zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
Spis treści
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Jednoosobowa działalność gospodarcza stanowi najprostszą formę prowadzenia własnego przedsiębiorstwa, a jej rejestracja w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) jest darmowa. Co więcej, możliwa jest także rejestracja takiej działalności online, przez Internet – wymagane jest wówczas posiadanie konta ePUAP; w przeciwnym razie konieczna jest autoryzacja rejestracji w najbliższym urzędzie gminy lub miasta. Co istotne, forma jednoosobowej działalności gospodarczej nie wymaga tworzenia kapitału na start przedsiębiorstwa.
Co trzeba wiedzieć przed założeniem firmy?
Przede wszystkim należy wskazać, że w Polsce działalność gospodarczą może prowadzić wyłącznie osoba pełnoletnia – nie jest wymagane za to posiadanie obywatelstwa polskiego. Rejestrując się jako przedsiębiorca w CEIDG, konieczne jest także wskazanie pod jaką nazwą przedsiębiorca będzie działał. Nazwa musi zawierać co najmniej imię i nazwisko osoby prowadzącej działalność. Do imienia i nazwiska można dodać także inne elementy, np. opisujące profil działalności (przykładowo: „Jan Kowalski usługi spawalnicze”), czy wskazujące na miejsce prowadzenia działalności. Należy również pamiętać, że jedna osoba fizyczna może mieć tylko jeden wpis w CEIDG. Nie można więc mieć zarejestrowanych kilku jednoosobowych firm na swoje nazwisko, ale pod jednym wpisem można prowadzić różne rodzaje działalności gospodarczej. Należy też pamiętać, że mimo że co do zasady przedsiębiorcy mogą działać swobodnie, to jednak niekiedy do prowadzenia danej działalności gospodarczej konieczne są pewne uprawnienia zawodowe lub uzyskanie pozwoleń odpowiednich instytucji publicznych (np. licencja, koncesja, zezwolenie lub wpis do rejestru działalności regulowanej). O takie uprawnienia należy ubiegać się po rejestracji firmy.
Jak założyć firmę jednoosobową?
Ponieważ – jak wspomniano na wstępie – działalność gospodarcza to zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły, to konieczne jest jej zarejestrowanie w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), czyli w rejestrze przedsiębiorców prowadzących w Polsce jednoosobową działalność gospodarczą. Do tego rejestru wpisują się również przedsiębiorcy, którzy chcą zostać wspólnikami spółki cywilnej. Przedsiębiorca, który rejestruje firmę, musi także przypisać swoją działalność do określonego kodu w Polskiej Klasyfikacji Działalności, czyli wybrać kod PKD. W tym celu należy wyszukać taki kod, który najbardziej odpowiada temu, co dana osoba chce robić. Wybiera się jeden kod główny, czyli związany z działalnością, która powinna przynosić największe przychody, i dowolną liczbę kodów dodatkowych. Przedsiębiorcy muszą także prowadzić dokumentację rachunkową, w skład której wchodzą: faktury, rachunki, ewidencje. Jedynym wyjątkiem są firmy, które wybiorą kartę podatkową – w ich przypadku taka dokumentacja nie jest potrzebna, ponieważ kwotę podatku na dany rok podatkowy ustala im naczelnik właściwego urzędu skarbowego. Pozostali przedsiębiorcy mogą prowadzić księgowość w formie uproszczonej (w podatkowej księdze przychodów i rozchodów lub w ewidencji przychodów przy ryczałcie) lub pełnej (w księgach rachunkowych).
Czy zawsze wymagana jest rejestracja?
Jeśli osoba otwierająca firmę spodziewa się, że przychody z zakładanej działalności będą niewielkie, to taką drobną działalność można prowadzić bez dodatkowych formalności – nie jest wówczas konieczna rejestracja jako przedsiębiorca. Prowadzenie działalności nierejestrowej jest możliwe wtedy, gdy:
- przychody z działalności nie przekraczają w żadnym miesiącu 50% minimalnego wynagrodzenia (w 2021 roku minimalne wynagrodzenie wynosi 2.800 zł, czyli przychody w 2021 roku nie mogą przekroczyć 1.400 zł),
- osoba prowadząca działalność jest osobą fizyczną,
- nie wykonuje działalności w ramach spółki cywilnej
- nie prowadzi działalności regulowanej, czyli takiej, która wymaga zezwoleń lub koncesji,
- nie wykonywała działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 60 miesięcy.
Co więcej, w rejestrze przedsiębiorców nie trzeba także rejestrować przedsiębiorców działalności agroturystycznej rolników, produkcji wina przez rolników i rolniczego handlu detalicznego.
Forma opodatkowania dochodów z prowadzonej działalności
Prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą jest się podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, czyli podatku PIT. Przedsiębiorca ma do wyboru cztery formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej:
- na zasadach ogólnych, według skali podatkowej (stawka podatkowa 17% i 32%),
- według stawki liniowej (stawka podatkowa 19%),
- ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
- na zasadach karty podatkowej.
Skala podatkowa to podstawowa forma opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej. Oznacza to, że przedsiębiorca będzie opodatkowany na zasadach ogólnych, jeżeli nie wybierze innej formy opodatkowania. W przypadku skali podatkowej stawki liniowej przedmiotem opodatkowania jest dochód, a w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przedmiotem opodatkowania jest osiągnięty przychód. W przypadku karty podatkowej podatek jest ustalany w odniesieniu do rodzaju i wielkości działalności gospodarczej podatnika w decyzji wydawanej przez naczelnika urzędu skarbowego.
Czy trzeba płacić VAT?
VAT to podatek pobierany na każdym etapie obrotu towarami lub usługami. Jego wartość jest doliczana do każdej transakcji. Przedsiębiorca zobowiązany jest do zapłaty podatku VAT niezależnie od podatku dochodowego PIT i od tego czy PIT rozliczany jest na zasadach ogólnych, według skali podatkowej, stawki liniowej, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych czy na zasadach karty podatkowej. Jako przedsiębiorca ma się co do zasady obowiązek zarejestrować się do VAT. Nie jest to wymagane wtedy, gdy sprzedaż nie przekracza limitu 200 tys. zł rocznie lub gdy przedsiębiorca sprzedajesz wyłącznie towary i usługi zwolnione z VAT.
Jednoosobowa działalność gospodarcza – dofinansowanie
Istnieje wiele możliwości zdobycia dofinansowania jednoosobowej działalności gospodarczej, w tym m.in. dotacje. Zarówno dotacje z Urzędu Pracy, jak i z Funduszy Europejskich są formą bezzwrotnego wsparcia finansowego na założenie jednoosobowej działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy, którzy nie spełniają warunków, aby uzyskać bezzwrotną dotację z urzędu pracy lub UE, mogą skorzystać z niskooprocentowanych pożyczek ze środków unijnych realizowanych przy współpracy z BGK. Należy pamiętać, że koszty prowadzenia własnej działalności gospodarczej mogą być różne w zależności od branży, w której przedsiębiorca planuje działać.
Jednoosobowa działalność gospodarcza – ZUS
Przedsiębiorca prowadzący firmę w Polsce zobowiązany jesteś do opłacania składki ZUS – każda osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą w innej branży niż rolnicza podlega bowiem obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Na składki ZUS składają się: ubezpieczenie emerytalne, rentowe, zdrowotne i wypadkowe. Istnieje również składka chorobowa, ale jej opłacanie jest dobrowolne. Bardzo ważnym obowiązkiem przedsiębiorcy rozpoczynającego działalność gospodarczą jest dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Jeżeli przedsiębiorca zaczyna dopiero prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczą, to nie musi osobiście zgłaszać się do ZUS –ZUS sam znajdzie przedsiębiorcę dzięki CEIDG (wniosek CEIDG-1 uzupełniany przez przedsiębiorcę zakładającego działalność wraz z kopią wpisu do CEIDG przesyłany jest do ZUS). Co do wymiaru składek ZUS należy pamiętać, że roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może w roku kalendarzowym przekroczyć 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Ograniczenie rocznej wysokości składki nie stosuje się jednak przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Zalety i wady jednoosobowej działalności gospodarczej
Do zalet prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej należy:
- brak kosztów założenia działalności gospodarczej,
- brak wymogów tworzenia kapitału przedsiębiorstwa,
- elastyczność w otwieraniu, zawieszaniu i likwidacji działalności gospodarczej,
- możliwość optymalizacji podatkowej poprzez wybór formy opłacania podatków,
- niskie koszty obsługi księgowej,
- ograniczone obowiązki sprawozdawcze.
Z kolei jako wady tego rodzaju działalności należy wskazać przede wszystkim odpowiedzialność całym majątkiem za zobowiązania, obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia do ZUS, a także konieczność podstawowej znajomości przepisów związanych z opodatkowaniem.
