Przyznanie opieki nad dzieckiem po rozstaniu rodziców jednemu z nich oznacza wskazanie przez sąd jego miejsca stałego zamieszkania, ale stanowi także o wykonywaniu władzy rodzicielskiej względem dziecka oraz o kontaktach z nim drugiego z rodziców, który nie sprawuje bieżącej opieki nad dzieckiem. Najważniejszą zasadą jaką kieruje się sąd jest zawsze dobro dziecka.
Spis treści
Rozwód – i co dalej? Opieka nad dzieckiem po rozwodzie Wrocław
W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem. Decyduje także w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Istnieje możliwość powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając tym samym władzę rodzicielską drugiego. Sąd może też pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeśli przedstawili oni stosowne porozumienie, oraz w sytuacji, gdy zasadne jest oczekiwanie, że będą oni współdziałać w sprawach dziecka.
Co do zasady wina w orzeczeniu rozwodowym nie ma wpływu na kwestię władzy rodzicielskiej. Wyjątek stanowi sytuacja, w której przyczyną rozkładu pożycia małżeńskiego było działanie na szkodę dziecka.
Istota władzy rodzicielskiej
Zgodnie z uzasadnieniem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2006 r. sygn. III CZP 98/0:
„władza rodzicielska, co wynika z całokształtu przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a zwłaszcza z art. 95 § 1, art. 96 i 98 § 1, stanowi ogół obowiązków i praw względem dziecka, mających na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenie jego interesów. Zakres władzy rodzicielskiej nie oznacza wyłączności rodziców w stosunku do dziecka i powinna być ona wykonywana tak, jak wymaga dobro i interes dziecka. Rodzicom przysługuje prawo do osobistej styczności z dzieckiem, jest ono ich prawem osobistym i niezależnym od władzy rodzicielskiej. Przysługuje rodzicom, mimo pozbawienia ich władzy rodzicielskiej, jej zawieszenia lub ograniczenia. Pozbawienie lub ograniczenie tych kontaktów wymaga odrębnego orzeczenia przez Sąd, takie bowiem uregulowanie zawarte jest w odrębnym przepisie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 113)”
Przesłanki przyznania dziecka rodzicowi
Przede wszystkim każdy rodzic zobowiązany jest do szacunku i wspierania dziecka (art. 87 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zgodnie z art. 95 § 1 kodeksu, władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Przy przyznawaniu opieki nad dzieckiem sąd bada przede także to, który z rodziców daje lepsze gwarancje wychowawcze, ma lepszy wgląd w potrzeby dziecka oraz z którym z rodziców dziecko spędza więcej czasu. Istotnym jest jednak, aby władza rodzicielska była wykonywana zgodnie z dobrem dziecka i interesem społecznym. Władza obejmuje bowiem nie tylko element wychowawczy, ale także zarządczy, odnoszący się do majątku dziecka. Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim, obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień (art. 96 § 1 kodeksu).
Wola dziecka
Z całą pewnością istotne znaczenie dla przyznania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców będzie miała sama wola dziecka, o ile z uwagi na jego wiek ma ono świadomość tego, co się dzieje między jego rodzicami. Kluczowy jest tu także jego rozwój emocjonalny i fakt, czy jego słowa są wypowiadane z uwzględnieniem obiektywnej oceny własnego położenia.
Kontakt z dzieckiem
Niezależnie od podziału władzy rodzicielskiej rodzice mają prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Należy pamiętać o tym, że prawo do utrzymywania kontaktu z dzieckiem nie należy do sprawowania władzy rodzicielskiej. Oznacza to, że w sytuacji, gdy tylko jeden z rodziców posiada władzę rodzicielską, to wyraźnie należy podkreślić, że władza rodzicielska jest niezależna od prawa do kontaktów. Wyraz temu w pełni daje wspomniany przepis art. 113 kodeksu, stanowiący o prawie i obowiązku utrzymywania kontaktu rodziców z dzieckiem.
