Wykonawca testamentu to osoba powołana przez spadkodawcę w testamencie do zarządzania spadkiem i realizacji zapisanych w nim postanowień. W polskim prawie instytucja ta została uregulowana w Kodeksie cywilnym (art. 986–990). Kto może zostać zatem takim wykonawcą testamentu i na czym to w zasadzie polega?
Kto może zostać wykonawcą testamentu?
Wykonawcą testamentu może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, czyli osoba pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona. Nie ma przeszkód, aby funkcję tę pełnił zarówno spadkobierca, jak i osoba spoza kręgu dziedziczenia, np. prawnik czy zaufany przyjaciel zmarłego. Wykonawcą może być również kilku wskazanych przez testatora wykonawców. Nie mogą natomiast pełnić tej funkcji osoby prawne (np. spółki, fundacje, stowarzyszenia) ani osoby, które zostały ubezwłasnowolnione lub są niepełnoletnie.
Jak ustanowić wykonawcę testamentu?
Wykonawca testamentu może zostać ustanowiony wyłącznie w testamencie. Spadkodawca musi osobiście i w sposób wyraźny wskazać osobę, która ma pełnić tę funkcję – nie może tego zrobić przez pełnomocnika ani pozostawić wyboru innej osobie. Aby powołanie wykonawcy było skuteczne, jego tożsamość musi być jasno określona. Wystarczy, jeśli w testamencie pojawią się dane umożliwiające identyfikację, np. “żona”, “brat”, “przyjaciel”. Nie jest wymagana żadna szczególna forma dla tego postanowienia. Spadkodawca może przy tym wyznaczyć kilku wykonawców testamentowych. Powinien wówczas określić ich zakres kompetencji. Jeśli tego nie zrobi, stosuje się przepisy dotyczące zarządu rzeczą wspólną, co oznacza konieczność jednomyślności w czynnościach przekraczających zwykły zarząd.
Na czym polega rola wykonawcy testamentu?
Podstawowym zadaniem wykonawcy testamentu jest czuwanie nad tym, aby ostatnia wola spadkodawcy została zrealizowana zgodnie z jego intencjami. Do głównych obowiązków wykonawcy należy:
- Zarządzanie majątkiem spadkowym – wykonawca testamentu obejmuje w zarząd cały majątek spadkowy, co oznacza, że może nim rozporządzać w granicach prawa oraz w zgodzie z wolą zmarłego.
- Spłata długów spadkowych – do obowiązków wykonawcy należy uregulowanie zobowiązań zmarłego, np. spłata wierzycieli.
- Wykonywanie zapisów i poleceń – jeśli spadkodawca ustanowił w testamencie zapisy windykacyjne, czyli postanowienia dotyczące przekazania konkretnych składników majątku określonym osobom, wykonawca jest zobowiązany do ich realizacji.
- Reprezentowanie spadku przed sądem i urzędami – wykonawca może występować w postępowaniach dotyczących spadku, np. w sprawach o dział spadku.
- Ostateczne przekazanie spadku spadkobiercom – po wypełnieniu swoich obowiązków wykonawca testamentu przekazuje majątek uprawnionym osobom.
Trzeba przy tym pamiętać, że osoba powołana na wykonawcę testamentu nie jest zobowiązana do przyjęcia tej funkcji. Może ona odmówić, składając odpowiednie oświadczenie przed sądem spadku. Ponadto, jeśli wykonawca działa niezgodnie z testamentem lub w sposób sprzeczny z interesami spadkobierców, sąd może go odwołać na ich wniosek.
Wykonawca przy tym powinien uzyskać odpowiednie zaświadczenie potwierdzające jego status. Dokument ten wydaje sąd lub notariusz i zawiera dane osobowe wykonawcy oraz jego prawa i obowiązki wynikające z testamentu. To właśnie na podstawie tego zaświadczenia wykonawca testamentu może skutecznie podejmować działania związane z zarządem spadkiem i reprezentować interesy spadkobierców zgodnie z wolą spadkodawcy.
Podsumowanie
Reasumując, wykonawca testamentu to osoba wyznaczona przez spadkodawcę do zarządzania majątkiem spadkowym i realizacji postanowień testamentowych. Może nim być każda pełnoletnia osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Wykonawca ma szerokie uprawnienia, ale też liczne obowiązki, a jego główną rolą jest zapewnienie, że ostatnia wola zmarłego zostanie spełniona zgodnie z jego intencjami.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa spadkowego
Adwokat Wrocław Anna Szirch Kancelaria Adwokacka
Plac Muzealny 15/2, 50-035 Wrocław
Telefon: +48 692-485-222
E-mail: kancelaria@wroclaw-adwokat.pl
