Spis treści
Wartość przedmiotu sporu
Zgodnie z art. 19 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej również jako „k.p.c.”) w sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu. Natomiast w innych sprawach majątkowych powód obowiązany jest oznaczyć w pozwie kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu, uwzględniając pewne odstępstwa, które przewidują dalsze przepisy kodeksu (art. 19 § 2 k.p.c.).
Innymi słowy, wartość przedmiotu sporu to kwota pieniężna wskazana w piśmie procesowym inicjującym postępowanie sądowe w sprawach o roszczenia majątkowe, w szczególności pieniężne (zgłoszone choćby w zamian za inny przedmiot). O ile art. 19 § 1 odnosi się do roszczeń pieniężnych, o tyle w art. 19 § 2 mowa o „innych sprawach majątkowych”. Jak trafnie wskazuje się w orzecznictwie, roszczenie majątkowe nie musi mieć charakteru pieniężnego. Żądanie – a tym samym sprawa, w której to żądanie jest rozpoznawane – ma charakter majątkowy wówczas, gdy zmierza do realizacji prawa lub uprawnienia mającego bezpośredni wpływ na stosunki majątkowe stron, przy czym takimi sprawami mogą być zarówno sprawy o świadczenie, jak i o ustalenie albo o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego (postanowienie Sądu Najwyższego z 5 sierpnia 2009 r., sygn. II PZ 6/09). Kluczowy więc dla oceny czy dana sprawa ma charakter majątkowy (bądź niemajątkowy) jest zatem przedmiot sporu.
Przepis art. 19 k.p.c. uzupełniają regulacje służące do właściwego wyliczenia wartości przedmiotu sporu w sprawach roszczeń akcesoryjnych, kumulacji roszczeń, o świadczenia powtarzające się, dotyczących najmu i dzierżawy, odnoszących się do spraw pracowniczych, o wydanie nieruchomości oraz o zabezpieczenie, zastaw, hipotekę, o czym poniżej.
Czy w każdej sprawie trzeba ustalić wartość przedmiotu sporu?
Nie w każdej sprawie istnieje potrzeba wskazywania czy też ustalania wartości przedmiotu sporu. Instytucja ta odnosi się wyłącznie do roszczeń o charakterze majątkowym. Nie dotyczy natomiast spraw o roszczenia niemajątkowe. Przykładowo trudno „oszacować” wartość przeprosin w sprawie dotyczącej naruszenia dóbr osobistych lub wartość roszczenia o rozwiązanie przysposobienia. Prawidłowe ustalenie wartości przedmiotu sporu ma dla toku procesów sądowych istotne znaczenie. W zależności od wartości przedmiotu sporu niektóre sprawy sądowe prowadzone są w pierwszej instancji w sądzie rejonowym, a inne – w sądzie okręgowym. Od wartości przedmiotu sporu zależy również wysokość opłat, które podmiot inicjujący proces sądowy powinien uiścić. Wartość przedmiotu sporu ma też zasadnicze znaczenie w tych przypadkach, gdy należy obliczyć należne koszty procesu po zakończeniu odpowiedniego etapu postępowania sądowego, w szczególności rzutuje na wysokość opłat za czynności adwokatów i radców prawnych. Wartość przedmiotu sporu rzutuje też na kwestię wartości przedmiotu zaskarżenia, co wpływa na dopuszczalność wnoszenia w sprawie skargi kasacyjnej.
Skontaktuj się
Roszczenia akcesoryjne; kumulacja roszczeń
Zgodnie z art. 20 k.p.c. do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego (roszczenia akcesoryjne). Kluczowe znaczenie ma sformułowanie „żądanych obok roszczenia głównego”. Na wartość przedmiotu sporu wpływa wysokość dochodzonego roszczenia głównego, a nie roszczeń akcesoryjnych (pobocznych). Jeśli jednak istotą sporu cywilnego są wyłącznie roszczenia odsetkowe lub pożytki, to uznać je należy w takim przypadku za roszczenia główne. Wówczas ich wysokość ma znaczenie dla prawidłowego obliczenia wartości przedmiotu sporu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 7 marca 2014 r. (sygn. IV CZ 134/13), jeżeli zaskarżeniem objęte są wyłącznie odsetki, to tylko one – mimo dochodzenia ich obok świadczenia głównego – wyznaczają wartość przedmiotu zaskarżenia. Kluczowe znaczenie ma zatem to, czy odsetki są dochodzone jako świadczenie akcesoryjne, czy jako kapitał
Natomiast jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń, zlicza się ich wartość (kumulacja roszczeń; art. 21 k.p.c.). Oznacza to, że jeśli pozew obejmuje przynajmniej dwa roszczenia, to należy zsumować ich wartość, by ustalić prawidłową wartość przedmiotu sporu. Przykładowo, gdy powód, który dochodzi w jednym pozwie od sprawcy deliktu zarówno zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie 10 000 zł, jak i odszkodowania w kwocie 3000 zł, wówczas powinien jako wartość przedmiotu sporu wskazać kwotę 13 000 zł.
Inne regulacje szczególne
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje jeszcze kilka regulacji szczególnych. I tak:
- w sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok – za cały czas ich trwania (art. 22 k.p.c.),
- sprawach o istnienie, unieważnienie albo rozwiązanie umowy najmu lub dzierżawy, o wydanie albo odebranie przedmiotu najmu lub dzierżawy, wartość przedmiotu sporu stanowi przy umowach zawartych na czas oznaczony – suma czynszu za czas sporny, lecz nie więcej niż za rok; przy umowach zawartych na czas nieoznaczony – suma czynszu za okres trzech miesięcy (art. 23 k.p.c.),
- w sprawach o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, istnienia lub rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi, przy umowach na czas określony – suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony – za okres jednego roku (art. 231p.c.),
- w sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa wartość przedmiotu sporu oblicza się przyjmując, stosownie do rodzaju nieruchomości i sposobu korzystania z niej, podaną przez powoda sumę odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub dzierżawy należnemu od danego rodzaju nieruchomości (art. 232p.c.)
- w sprawach o zabezpieczenie, zastaw lub hipotekę wartość przedmiotu sporu stanowi suma wierzytelności. Jeżeli jednak przedmiot zabezpieczenia lub zastawu ma mniejszą wartość niż wierzytelność, rozstrzyga wartość mniejsza (art. 24 k.p.c.).
Do jakiej kwoty można dochodzić swego roszczenia w e-sądzie?
Powszechnie uznaje się, że w elektronicznym postępowaniu upominawczym (dalej również jako „EPU”) nie występuje górna granica kwoty objętej żądaniem pozwu – przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują bowiem żadnych obostrzeń w tej kwestii. Niektóre wynikają jednak bezpośrednio z funkcjonalności systemu teleinformatycznego obsługującego EPU.
W postępowaniu tym stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące tradycyjnego postępowania upominawczego z pewnymi odrębnościami. Dodatkowo, pewne rozwiązania narzuca także obsługujący postępowanie system teleinformatyczny.
Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie, VI Wydział Cywilny jest jedynym właściwym do rozstrzygania spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym bez względu na wartość przedmiotu sporu, miejsce zamieszkania lub miejsce siedziby pozwanego. Przepisy nie przewidują ani minimalnej, ani maksymalnej kwoty dochodzonego roszczenia pieniężnego. Wniesienie pozwu polega na wypełnieniu elektronicznego formularza w systemie teleinformatycznym e-sądu. Jednym z obowiązkowych pól formularza jest pole dotyczące kwoty objętej żądaniem pozwu. Wbrew przepisom Kodeksu postępowania cywilnego, możliwe jest dochodzenie roszczenia pieniężnego jedynie do wysokości 100 milionów złotych.
