Nowelizacja prawa spadkowego, która weszła w życie 15 listopada 2023 r., wprowadziła istotne zmiany w zakresie uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Jedną z nowych przesłanek jest uporczywe uchylanie się od płacenia alimentów. Oznacza to, że osoby, które świadomie unikają wykonywania obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy, mogą zostać pozbawione prawa do dziedziczenia po nim.
Niegodność dziedziczenia – na czym polega?
Instytucja niegodności dziedziczenia ma na celu wykluczenie z grona spadkobierców osób, które swoim działaniem wykazały rażący brak szacunku wobec spadkodawcy. Zgodnie z art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może zostać uznany przez sąd za niegodnego dziedziczenia, jeżeli:
- Dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy (np. przemocy fizycznej, groźby, oszustwa).
- Podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia, odwołania testamentu lub w taki sam sposób mu to uniemożliwił.
- Umyślnie ukrył lub zniszczył testament, podrobił go, przerobił albo świadomie skorzystał z takiego testamentu.
Nowelizacja dodała dwie nowe przesłanki:
- Uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego względem spadkodawcy, jeśli wysokość alimentów została określona w orzeczeniu sądowym, ugodzie lub umowie.
- Uporczywe uchylanie się od obowiązku opieki nad spadkodawcą, wynikającego m.in. z władzy rodzicielskiej, opieki, funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy czy obowiązku wspierania się rodzica i dziecka.
Uchylanie się od alimentów jako podstawa do niegodności dziedziczenia
Dodanie uchylania się od płacenia alimentów jako przesłanki niegodności dziedziczenia ma szczególne znaczenie w kontekście osób, które w okresie życia spadkodawcy świadomie unikały łożenia na jego utrzymanie. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy alimenty były zasądzone na dzieci, jak i przypadków, gdy dorosłe dzieci miały obowiązek alimentacyjny wobec swoich schorowanych lub starszych rodziców.
W tym wypadku pojęcie „uporczywości” jest kluczowe – oznacza długotrwałe, powtarzalne działanie nacechowane złą wolą i nieustępliwością. Samo zaleganie z alimentami przez pewien okres może nie być wystarczające, jeśli nie zostanie wykazane, że uchylanie się było świadome i trwałe. Wskazania wymaga tutaj także, że każdy, kto ma w tym interes, może wystąpić do sądu z żądaniem uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Może to zrobić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem trzech lat od otwarcia spadku.
Jeśli dojdzie do spełnienia tych przesłanek, to wówczas osoba uznana za niegodną dziedziczenia jest traktowana tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku. Oznacza to, że nie dziedziczy ani na mocy testamentu, ani na podstawie ustawy, a jej udział przypada innym uprawnionym spadkobiercom. Nie przysługuje mu również prawo do zachowku. Należy jednak pamiętać, że jeśli spadkodawca przebaczył spadkobiercy, sąd nie może orzec o jego niegodności.
Podsumowanie = płać alimenty, bo nie otrzymasz spadku?
Nowe przepisy mają na celu zapewnienie większej sprawiedliwości w dziedziczeniu oraz ochronę osób, które w swoim życiu były narażone na zaniedbania ze strony przyszłych spadkobierców. Wprowadzenie przesłanki uchylania się od alimentów jako podstawy do uznania za niegodnego dziedziczenia sprawia, że osoby unikające swoich obowiązków alimentacyjnych mogą zostać pozbawione prawa do spadku. To istotna zmiana, która wzmacnia odpowiedzialność osób zobowiązanych do alimentacji i podkreśla konieczność wywiązywania się z obowiązków rodzinnych.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa spadkowego
Adwokat Wrocław Anna Szirch Kancelaria Adwokacka
Plac Muzealny 15/2, 50-035 Wrocław
Telefon: +48 692-485-222
E-mail: kancelaria@wroclaw-adwokat.pl
