Spis treści
Prawo rodzinne
Prawo rodzinne stanowi wyspecjalizowany dział prawa cywilnego, który reguluje stosunki prawne w rodzinie (zarówno te majątkowe, jak i niemajątkowe), jej istnienie i funkcjonowanie, stosunki wewnątrz rodziny jak i z osobami trzecimi. Ma ono więc fundamentalne znaczenie w życiu społeczeństwa. Zawiera ono przykładowo normy prawne regulujące takie kwestie, jak przesłanki zawarcia małżeństwa, prawa i obowiązki małżonków, małżeńskie ustroje majątkowe czy szeroko rozumiane kwestie opieki nad dzieckiem.
Rodzina stanowi podstawową i najważniejszą formę życia społecznego. Z tego powodu przepisy prawa rodzinnego i opiekuńczego muszą być (i są) dość swoiste. Bardzo istotną rolę odgrywają więc tzw. zasady prawa rodzinnego i opiekuńczego. Zasady te stanowią dyrektywy, które uwzględniane są w stosowaniu przepisów prawa rodzinnego i opiekuńczego. Celem ustanowienia tych zasad jest ochrona rodziny jako całości, jak i również ochrona każdego jej członka objętego tymi regulacjami z osobna. Do nadrzędnych zasad prawa rodzinnego i opiekuńczego zaliczamy zasadę dobra dziecka, zasadę dobra rodziny, zasadę monogamii, zasadę równouprawnienia kobiety i mężczyzny, zasadę szczególnej ochrony rodziny i dziecka przez państwo, zasada trwałości małżeństwa.
Prawo rozwodowe
Zgodnie z art. 56 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako „k.r.o.”), jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 56 § 2 k.r.o.). Co więcej, rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 56 § 3 k.r.o.). Wszystkie te przesłanki oderwane są od roszczeń majątkowych, takich jak eksmisja współmałżonka, podział majątku wspólnego czy też alimenty. Roszczenia te stanowią następstwo rozwiązania małżeństwa.
Rozwiązanie małżeństwa
Co do zasady istnieją trzy możliwości rozwiązania małżeństwa:
- – rozwód bez orzekania o winie,
- – rozwód z orzeczeniem o winie jednego z małżonków, lub
- – rozwód z orzeczeniem winy obojga małżonków.
Niedopuszczalne jest rozwiązanie małżeństwa w drodze porozumienia małżonków. Wynika to z obowiązujących w naszym prawie zasad trwałości małżeństwa oraz monogamii. Zgodnie z tezą postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 20 sierpnia 2009 r., (sygn. I ACa 410/09),
„Trwałość małżeństwa i równouprawnienie małżonków, jest jedną z podstawowych zasad polskiego prawa rodzinnego. Możliwość rozwiązania małżeństwa na skutek jednostronnego oświadczenia męża, bez uwzględnienia stanowiska drugiego z małżonków sprzeciwia się zasadzie trwałości małżeństwa i równouprawnienia małżonków”.
Należy podkreślić, że zasada trwałości małżeństwa nie jest wprost wyrażona w przepisach, ale zostaje wyinterpretowana z obowiązujących regulacji. Omawiana zasada wynika nie tylko z realizacji obowiązku ochrony małżeństwa i rodziny wyrażonego w Konstytucji, ale pozostaje z reguły w zgodzie z zasadą ochrony dobra dziecka.
Rozwiązanie małżeństwa to jednak nie koniec relacji łączących małżonków. Często pozostaje jeszcze kwestia podziału opieki nad małoletnimi dziećmi oraz podziału majątku. Są to niekiedy skomplikowane sprawy, w których udział adwokata / radcy prawnego może okazać się niezbędny.
Kodeks opiekuńczy i rodzinny
Mimo pozornie jasnego i oczywistego brzmienia przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (także tych dotyczących rozwodu), w doktrynie i orzecznictwie pojawia się niekiedy wiele wątpliwości, które komplikują sprawę. Przykładowo – jak ustalić, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia? Jaki materiał zostanie uznany za wystarczający do ustalenia przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego oraz do ustalenia, że rozkład ten jest zupełny i trwały? Czy czas jaki minął od zawarcia małżeństwa do czasu, kiedy rozpoczął się rozkład pożycia małżonków, ma znaczenie w sprawie rozwodowej? Jak określić chwilę, w jakiej nastąpił rozkład pożycia? Jak sąd ocenia trwałość rozkładu pożycia? Warto zatem zasięgnąć porady prawnika, który pomoże ocenić szanse powodzenia i dobierze odpowiednią strategię procesową do danego stanu faktycznego.
