Od 1 stycznia 2022 r. w życie wejdą przepisy „Polskiego Ładu”. Poza zmianami dotyczącymi m. in. podniesienia kwoty wolnej od podatku, zwiększenia progu podatkowego czy wprowadzenia nowego świadczenia na dzieci, rząd podjął się także walki z pracodawcami zatrudniającymi pracowników na czarno. Jakie zmiany wprowadzą regulacje „Polskiego Ładu”?
Spis treści
Praca na czarno – kto odpowiada? Co grozi pracodawcy?
Obecnie w sytuacji, gdy zostanie ujawnione, że pracownik pracuje na czarno (a więc że pracodawca wypłaca całe wynagrodzenie lub choćby jego część w sposób niejawny), to zarówno osoba zatrudniona, jak i pracodawca ponoszą tego koszty. Pracownik zobowiązany jest do zapłaty zaległego podatku dochodowego oraz do uregulowania części składki na ubezpieczenie zdrowotne wraz z pracodawcą. Z kolei pracodawca zobowiązany jest do opłaty składki na ubezpieczenie społeczne oraz część składni na ubezpieczenie zdrowotne. Tymczasem po wejściu w życie „Polskiego Ładu” to pracodawca będzie musiał doliczyć przychód w wysokości równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę (na dzień stwierdzenia naruszenia) za każdy miesiąc zatrudniania na czarno. Oprócz tego pracodawca będzie też zobowiązany do opłacenia tej części składki ubezpieczenia, za którą odpowiada jego pracownik. Resort finansów podkreśla, że zmiana przepisów zachęci osoby zatrudnione na czarno do dochodzenia swoich praw oraz zgłaszania praktyk swoich pracodawców do Państwowej Inspekcji Pracy.
Gdzie zgłosić pracę na czarno?
Fakt zatrudniania pracowników na czarno najczęściej wychodzi podczas kontroli, które przeprowadzają inspektorzy pracy. W przypadku odkrycia nielegalnego zatrudnienia, inspektorzy zgłaszają ten fakt do Urzędu Kontroli Skarbowej z uwagi na podejrzenie naruszenia przepisów podatkowych dotyczących podatku dochodowego. Sam pracownik też może zgłosić fakt nielegalnego zatrudnienia do Państwowej Inspekcji Pracy. Wówczas cały proces przejmuje już Państwowa Inspekcja Pracy, która składa w imieniu pracownika skargę do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy. Wówczas możliwe staje się dochodzenie od pracodawcy zapłaty zaległych odsetek na ubezpieczenia społeczne oraz niewpłaconych zaliczek na podatek dochodowy.
Praca na czarno – jak udowodnić?
Pracę na czarno można udowodnić – w wyniku złożonej skargi do Państwowej Inspekcji Pracy inspekcja ta wszczyna w imieniu pracownika procedurę ustalanie uchybień zaistniałych w stosunku pracy. Dowodem mogą być także e-maile, SMSy czy połączenia z pracodawcą. Dodatkowo na mocy regulacji „Polskiego Ładu” ujawnianie zatrudnienia na czarno może być stosowane wstecz. W praktyce oznacza to, że nielegalne zatrudnienie będzie można zgłaszać nie tylko za 2021 r., ale także za poprzednie lata.
Konsekwencje pracy na czarno
Pracownik – pod względem finansowym – nie ryzykuje niczym podejmując pracę bez umowy. Wyjątkiem jest sytuacja, w której widnieje on w rejestrach powiatowego urzędu pracy jako osoba bezrobotna i podejmując pracę nie powiadomi o tym urzędu pracy. Za ukrycie faktu zatrudnienia grozi wówczas grzywna w wysokości nie niższej niż 500 złotych. Znacznie poważniejsze konsekwencje pod względem finansowym i prawnym grożą pracodawcy, który zatrudni pracowników bez umowy. Konsekwencje te po wprowadzeniu „Polskiego Ładu” właściwie w całości przechodzą już na pracodawcę, co ma zachęcić pracowników do zgłaszania nieprawidłowości i rezygnacji z pracy na czarno.
