Windykacja to proces mający na celu odzyskanie należności przez wierzyciela za wykonane prace lub świadczone usługi. Zazwyczaj jest to postępowanie czasochłonne, wymagające dużej cierpliwości i konsekwencji, a jego przebieg nierzadko wiąże się z wieloma komplikacjami i stresem. Jednym z poważniejszych wyzwań w toku egzekucji jest sytuacja, gdy dłużnik umrze. Wówczas pojawia się wiele pytań dotyczących dalszych losów długu, możliwości odzyskania należności przez wierzyciela, jak i roli komornika sądowego. Czy śmierć dłużnika oznacza koniec windykacji i egzekucji? Czy długi przechodzą na spadkobierców?
Śmierć dłużnika a windykacja
Po pierwsze, śmierć dłużnika nie zwalnia odpowiedzialności za długi, które po nim pozostają. Zgodnie z art. 922 Kodeksu cywilnego, obowiązek spłaty długów przechodzi na spadkobierców. Oznacza to, że odziedziczają oni nie tylko aktywa, czyli majątek zmarłego, ale również jego zobowiązania. Jednakże sytuacja ta nie jest tak prosta i wymaga od spadkobierców podjęcia ważnych decyzji w określonym czasie.
Każdy spadkobierca, który dowiedział się o tytule dziedziczenia, ma sześć miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Można przyjąć spadek wprost, co oznacza, że spadkobierca przejmuje na siebie wszystkie prawa i obowiązki, w tym długi, bez ograniczeń. Alternatywą jest odrzucenie spadku – w takim przypadku spadkobierca rezygnuje z majątku, ale także nie odpowiada za długi. Trzecią opcją jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, które pozwala ograniczyć odpowiedzialność do wartości aktywów wchodzących w skład spadku. Decyzje te mają istotne znaczenie również dla windykatora czy też komornika, który kontynuuje postępowanie egzekucyjne – zależą od nich dalsze kroki w sprawie.
Wierzyciel, chcąc odzyskać należność od zmarłego dłużnika, powinien przede wszystkim ustalić, czy i w jaki sposób toczy się postępowanie spadkowe. Może wystąpić do sądu rejonowego z zapytaniem o wszczęte postępowanie spadkowe wobec zmarłego. Na tej podstawie wierzyciel uzyska informacje o spadkobiercach oraz o ich decyzjach dotyczących przyjęcia lub odrzucenia spadku. Po zidentyfikowaniu odpowiedzialnych osób wierzyciel może podjąć dalsze kroki windykacyjne wobec nich – w tym uzyskać odpis postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (na wniosek). Poza tym, także każdy obywatel może uzyskać bezpłatnie podstawowe informacje zawarte w Rejestrze Spadkowym (dostępny online https://rejestry-notarialne.pl/37).
Etapy postępowania w przypadku śmierci dłużnika
Znaczenie dla windykacji w tym zakresie ma etap, na jakim znajduje się postępowanie egzekucyjne w momencie śmierci dłużnika. Jeśli śmierć nastąpi przed wszczęciem postępowania sądowego, wierzyciel może skierować pozew o zapłatę bezpośrednio do spadkobierców, dołączając postanowienie sądu o nabyciu spadku. W przypadku braku dobrowolnej spłaty, wierzyciel może zwrócić się do komornika o wszczęcie egzekucji przeciwko spadkobiercom.
W przypadku śmierci podczas trwania postępowania sądowego, proces zostaje zawieszony do czasu wyznaczenia spadkobierców lub ustanowienia kuratora spadku, co jest niezbędne dla kontynuacji postępowania. Jeśli natomiast śmierć dłużnika nastąpi po uzyskaniu tytułu wykonawczego, ale przed złożeniem wniosku do komornika Wierzyciel musi wtedy uzyskać nową klauzulę wykonalności na spadkobierców, aby móc rozpocząć egzekucję.
Z punktu widzenia wierzyciela, śmierć dłużnika nie zatem oznacza utraty możliwości dochodzenia należności. Polski system prawny umożliwia kontynuację windykacji poprzez skierowanie roszczeń wobec spadkobierców, którzy nabyli spadek. Kluczowe jest jednak szybkie działanie, ustalenie kręgu spadkobierców, zbadanie formy przyjęcia spadku oraz właściwe prowadzenie postępowania sądowego. O ile śmierć dłużnika może opóźnić proces dochodzenia należności, nie wyklucza go, o ile wierzyciel podejmie odpowiednie kroki. W wielu przypadkach korzystna może okazać się współpraca z kancelarią prawną lub komornikiem, którzy pomogą przeprowadzić skuteczne działania – od ustalenia spadkobierców po egzekucję z majątku spadkowego.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa spadkowego
Adwokat Wrocław Anna Szirch Kancelaria Adwokacka
Plac Muzealny 15/2, 50-035 Wrocław
Telefon: +48 692-485-222
E-mail: kancelaria@wroclaw-adwokat.pl
