Obowiązek utrzymania swoich małych dzieci przez rodziców jest w Polsce powszechnie znany. Sprawa komplikuje się, jeżeli chodzi o dorosłe dzieci, które nadal wymagają wsparcia finansowego między innymi w związku z kontynuacją nauki. Czy mogą one starać się o alimenty od swoich rodziców? Czy jeden z rodziców może starać się o alimenty dla pełnoletniego dziecka?
Spis treści
Obowiązek alimentacyjny rodzica – jak wyglądają alimenty na pełnoletnie dziecko?
Kwestie utrzymania dziecka reguluje Kodeks Rodzinno-Opiekuńczy. Przed przytoczeniem regulacji zawartej w tej ustawie, należy wyjaśnić jak rozumieć obowiązek alimentacyjny.
Wbrew temu, co może się wydawać obowiązek alimentacyjny to nie tylko kwota zasądzona przez Sąd, płatna do rąk jednego z rodziców, mająca na celu utrzymanie dziecka. Obowiązek alimentacyjny ciąży na każdym z rodziców – jest to po prostu obowiązek utrzymania swojego dziecka.
Art. 133 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego stanowi:
§ 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
§ 2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.
§ 3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Oznacza to, że obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci nie wygasa wraz z osiągnięciem przez niego pełnoletności. Nie jest jednak nieograniczony – mowa tutaj o osobie, która nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie lub jest w niedostatku. Obowiązek alimentacyjny nie może spowodować nadmiernego uszczerbku dla rodziców, a dziecko musi dołożyć starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Dzięki temu, obowiązek alimentacyjny faktycznie zabezpiecza dorosłe dzieci, które z różnych przyczyn nie są jeszcze w stanie utrzymać się same. Przyczyny mogą leżeć między innymi w stanie zdrowia lub kształceniu się. Stanowi to pewną kontynuację opieki i wychowania jakim były one objęte przed osiągnięciem pełnoletności. Jednocześnie zabezpieczony został interes rodziców przed ponoszeniem kosztów, w sytuacji gdy obiektywnie dziecko w danym przypadku miałoby możliwość utrzymywania się samodzielnie.
Obowiązek alimentacyjny odnoszący się do dorosłych dzieci oczywiście różni się od obowiązku utrzymywania małoletnich dzieci. Przy decydowaniu o tym, czy dziecko ma możliwość przejęcia obowiązku utrzymania się, należy zachować pewne obiektywne kryteria – chęć dziecka do pójścia na studia nie może być traktowana jednakowo z edukacją mającą na celu przedłużenie obowiązku alimentacyjnego. Zmienia się także kwestia rozumienia nadmiernego uszczerbku, znoszącego obowiązek łożenia na utrzymanie dziecka. W przypadku nieletnich, rozumienie znacznego niedostatku niekiedy rozciąga się do skrajnych przypadków. Gdy dziecko jest już pełnoletnie, nie można rozciągać obowiązku alimentacyjnego aż tak dalece. W wyroku SR w Kłodzku z 27.7.2017 r. (III RC 247/15) wskazano, że „powód i jego żona żyją praktycznie z miesiąca na miesiąc, nie czyniąc żadnych oszczędności, nie mają wystarczających środków do tego, by wyjechać na wakacje, co jest zupełnie podstawą potrzebą każdej pracującej osoby, nie mają możliwości odłożenia pieniędzy na tak podstawowe wydatki jak remont mieszkania, zakup czy naprawa samochodu. (…) W ocenie Sądu uiszczenie przez powoda świadczeń alimentacyjnych na rzecz pełnoletniej córki (…) wiąże się dla niego z nadmiernym uszczerbkiem, bowiem uniemożliwia mu zaspokojenie podstawowych potrzeb, które nie mogą być ustalone przy użyciu kryterium niedostatku, bowiem ustawodawca rozgraniczył pojęcia nadmiernego uszczerbku i niedostatku.”
Może zdarzyć się tak, że w związku z relacjami panującymi między rodzicami, obowiązek alimentacyjny faktycznie wypełnia tylko jeden z nich. Osoba pokrywająca takie koszty może wtedy zwrócić się o przyznanie alimentów na dorosłe dziecko.
Utrzymanie orzeczenia o obowiązku alimentacyjnym
Może też zdarzyć się tak, że w przeszłości Sąd orzekł o obowiązku alimentacyjnym. Należy pamiętać, że takie orzeczenie pozostaje w mocy także po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności, a orzeczony obowiązek trwa tak długo, jak zachodzą ku temu przesłanki w omówionego wyżej przepisu.
