Prawo spadkowe Wrocław

Kancelaria Adwokacka Adwokat Anna Szirch z siedzibą na terenie miasta Wrocławia jest tworzona przez zespół doświadczonych adwokatów specjalizujących się w jednej z ważniejszych dziedzin prawa cywilnego, jaką jest prawo spadkowe. Do każdego klienta podchodzimy indywidualnie rozumiejąc, iż sprawy spadkowe bardzo często obejmują swoim zasięgiem delikatne sfery życia prywatnego.
Nasi prawnicy doradzają w zakresie prawa spadkowego, w szczególności w sprawach dotyczących:

  • – wyboru formy rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci i treści testamentu;
  • – stwierdzenia nabycia spadku (w tym dziedziczenia gospodarstw rolnych);
  • – spraw o zachowek;
  • – spraw o dział spadku;
  • – spraw o stwierdzenie nieważności testamentu lub jego poszczególnych postanowień;
  • – spraw dotyczących odrzucenia spadku;
  • – spraw o uchylenie się od skutków prawnych niezachowania terminu do odrzucenia spadku;
  • – spraw o wydziedziczenie lub dotyczących niegodności dziedziczenia.

Zakres działań adwokat – Prawo Spadkowe

Adwokat podejmuje się prowadzenia spraw z zakresu prawa spadkowego związanych z nabyciem spadku zarówno na podstawie ustawy (tzw. dziedziczenie ustawowe), jak również na podstawie testamentu (dziedziczenie testamentowe). W obu przypadkach przeprowadzamy kompleksowe sprawdzenie kręgu spadkobierców wyznaczonych wolą spadkodawcy. Ponadto wspieramy naszych klientów w prawach i obowiązkach majątkowych, których podmiotem był spadkodawca. W sprawach dotyczących przyjęcia spadku, adwokat pomoże Państwu ocenić sytuację majątkową spadkobiercy, a także oszacować wysokość długów spadkowych. Udzielamy pomocy spadkobiercom w zakresie analizy zapisów testamentu oraz wyjaśnienia prawnych konsekwencji jego postanowień. Sporządzamy także umowy o dział spadku oraz reprezentujemy naszych Klientów w postępowaniach o jego sądowy podział.

Kancelaria Adwokacka świadczy pomoc prawną na terenie całego kraju w zakresie dotyczącym spraw o stwierdzenie nieważności testamentu. Pomagamy także we wszystkich kwestiach związanych z dziedziczeniem testamentowym i zabezpieczeniem swoich bliskich w postaci testamentu na wypadek śmierci. Pomagamy więc w sposób właściwy sporządzić testament – tak, aby w razie wystąpienia konieczności, rozporządzenie majątkiem Testatora nastąpiło zgodnie z jego wolą.

Kancelaria Adwokat Wrocław doradza najbliższym zmarłego w sprawach o zachowek wobec spadkobierców powołanych do dziedziczenia.

Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku jest postępowaniem nieprocesowym. Nasza kancelaria wspiera w uzyskaniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Kierowany jest on do właściwego sądu, który po przeprowadzeniu rozprawy, wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Adwokat Wrocław prowadzi także działania zmierzające do uzyskania notarialnego poświadczenia dziedziczenia.

Kancelaria Adwokat Wrocław wspiera także w zakresie nabycia lub odrzucenia spadku. Co do zasady przyjęcie spadku następuję przez złożenie oświadczenia woli przed notariuszem lub przed sądem w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Możliwe są dwie drogi jego nabycia – przyjęcie wprost oraz przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W pierwszej sytuacji pomagamy w procesie decyzyjnym, w tym również wskazując na możliwą odpowiedzialność za długi spadkodawcy (również te przekraczające wartość spadku). W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza doradzamy w zakresie odpowiedzialności spadkobiercy ograniczonej do wartości przypadającej na niego wartości spadku.

W przypadku decyzji o odrzuceniu spadku, Adwokat Wrocław świadczy usługi w zakresie doradztwa związanego z sytuacjami, kiedy dążymy do uniknięcia odpowiedzialności za długi spadkodawcy.

Wierzymy, że wspólnie możemy rozwiązać Państwa sprawę.

Skontaktuj się

Zakres przedmiotowy prawa spadkowego

Prawo spadkowe jest obszerną dziedziną prawa cywilnego, z którą wiążą się doniosłe konsekwencje dla następców prawnych zmarłego. Dlatego też swoim klientom doradzam jakie kroki prawne powinni podjąć, aby w dogodny i bezpieczny sposób rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci oraz zabezpieczyć bliskie osoby.

Istota prawa spadkowego

Prawo spadkowe jest działem prawa cywilnego regulującym kompleksowo skutki prawne śmierci osoby fizycznej i losy majątku osoby zmarłej. Co do zasady, śmierć osoby, której przysługiwały pewne prawa, nie pociąga za sobą ich wygaśnięcia. Majątkowe prawa i obowiązki zmarłego, istniejące w chwili jego śmierci, z reguły przechodzą na inne podmioty (w szczególności na spadkobierców). Założeniem regulacji zawartej w prawie spadkowym jest bowiem kontynuacja  istniejących stosunków prawnych.

Normy prawa spadkowego mają jednak szerszy zasięg – współczesne prawo spadkowe dopuszcza bowiem także inne formy przekazywania majątku. Jest nim np. zapis windykacyjny (tzw. następstwo szczególne) czy inne specyficzne uprawnienia osób bliskich spadkodawcy (prawo do korzystania z mieszkania, zachowek).

W obrębie problematyki prawa spadkowego kluczowe znaczenie mają pojęcia spadkodawcy, spadkobiercy, spadku i dziedziczenia.

Spadkodawca

Spadkodawcą może być wyłącznie człowiek, czyli osoba fizyczna, po której majątek z chwilą  jej śmierci przechodzi na inne podmioty, tzw. spadkobierców. Spadkodawca może wyrazić swoją wolę przez testament (dziedziczenie testamentowe). Jeśli tego nie uczyni, krąg spadkobierców zostanie ustalony na podstawie przepisów ustawy (dziedziczenie ustawowe).

Spadkodawcą nie może być natomiast nasciturus (łac. „mający się urodzić”, czyli dziecko poczęte, ale jeszcze nieurodzone). Wprawdzie nie budzi wątpliwości, że dziecko poczęte ma zdolność prawną, ale jest to zdolność warunkowa – pod warunkiem zawieszającym, że dziecko urodzi się żywe. Co do zasady, dziecko takie może by zatem podmiotem praw i obowiązków w okresie życia płodowego. Urodzenie się dziecka nieżywego lub śmierć nasciturusa powoduje, że warunek zawieszający nie spełni się. Nasciturus nie staje się wówczas w ogóle podmiotem praw i obowiązków majątkowych. Wyłącza to możliwość dziedziczenia przez niego praw majątkowych.

Spadkobierca

Spadkobiercą jest podmiot, na który przechodzi ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego. Spadkobierców dzielimy na testamentowych i ustawowych. Spadkobiercą testamentowym, a więc podmiotem powołanym do spadku na podstawie testamentu, może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Może być nim także poczęte dziecko (nienarodzone jeszcze w chwili otwarcia spadku), pod warunkiem, że urodzi się żywe. Natomiast spadkobiercą ustawowym jest podmiot, który  zostaje powołany do spadku na mocy odpowiednich ustaw. Sytuacja taka ma miejsce wtedy, gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu, a także wtedy, gdy osoby powołane do spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami. W stosunku do spadkobierców ustawowych została narzucona kolejność dziedziczenia. W pierwszej kolejności powołane są do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Kolejne podmioty mogą dziedziczyć dopiero wtedy, gdy osoby wcześniej wymienione w ustawie nie chcą lub nie mogą przyjąć spadku.

Czym jest spadek?

Spadek rozumiany jest jako ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego, przechodzących z chwilą jego śmierci na spadkobiercę lub kilku współspadkobierców. Kodeks cywilny nie określa precyzyjnie pojęcia „spadek”; wskazuje jedynie, jakie prawa i obowiązki wchodzą w jego skład. Do spadku zaliczamy prawa i obowiązki:

  • – mające charakter cywilnoprawny,
  • – mające charakter majątkowy,
  • – niezwiązane z osobą zmarłego w sposób ścisły,
  • – nieprzechodzące na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami

Jakie prawa mogą więc wchodzić w skład spadku? Będą to m. in. prawa rzeczowe (np. własność  rzeczy ruchomych i nieruchomości, użytkowanie wieczyste) czy prawa wynikające z zawartych umów.

Dziedziczenie

Jedną z podstawowych instytucji prawa spadkowego jest dziedziczenie. Pod tym pojęciem rozumie się wejście spadkobiercy (lub kilku spadkobierców), na skutek jednego zdarzenia prawnego, jakim jest śmierć osoby fizycznej, w sytuację prawną spadkobiercy. Polega to w szczególności na nabyciu ogółu praw i obowiązków majątkowych. Śmierć osoby fizycznej pociąga za sobą otwarcie spadku oraz jego nabycie przez spadkobiercę.

Według polskiego kodeksu cywilnego, dziedziczenie może następować w postaci testamentowej lub w formie dziedziczenia ustawowego. Krąg osób, na które przechodzi ogół praw i obowiązków zmarłego, wyznacza wola spadkodawcy (przy dziedziczeniu testamentowym) lub przepis ustawy (przy dziedziczeniu ustawowym). Dziedziczeniu testamentowemu zostało przyznane pierwszeństw przed dziedziczeniem ustawowym.

Dziedziczenie ustawowe może dotyczyć części spadku albo jego całości. Dziedziczenie części spadku występuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do owej części spadkobiercy, albo gdy którakolwiek z kilku osób, które zostały powołane do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Do sytuacji, w których spadkobierca uznawany jest za osobę niemogącą być spadkobiercą, zalicza się przede wszystkim osobę niegodną dziedziczenia. W sytuacji, gdy osoba osoba uprawniona do dziedziczenia odrzuci spadek, traktowana jest jako niewyrażająca chęci do bycia spadkobiercą. Natomiast dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca w ogóle nie powołał spadkobiercy, albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Dziedziczenie ustawowe

Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu wyłączającego lub modyfikującego reguły ustawowe. Ustawa reguluje kolejność dziedziczenia także wtedy, gdy osoby powołane w testamencie do dziedziczenia nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami. Natomiast dziedziczenie ustawowe co do części spadku występuje w momencie, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy, albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku nie chce lub nie może być spadkobiercą. W tym ostatnim przypadku dziedziczenie ustawowe nie występuje, jeżeli działa instytucja podstawienia (polegającą na możliwości powołania spadkobiercy testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą) lub przyrostu (sytuacja, gdy spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą – wtedy przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów).

Krąg spadkobierców ustawowych wyznaczany jest przez związki rodzinne, czyli relacje wynikające z więzów krwi, małżeństwa lub przysposobienia. Określenie kręgu spadkobierców ustawowych polega na ustaleniu reguł stanowiących który stopień pokrewieństwa daje powołanie do spadku z ustawy. Uregulowanie takie zostało dokonane w polskim kodeksie cywilnym. Przewiduje on ustawowe dziedziczenie następujących bliskich spadkodawcy:

  • – małżonka,
  • – zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd. – bez ograniczenia stopnia pokrewieństwa),
  • – rodziców,
  • – rodzeństwa spadkodawcy oraz ich zstępnych,
  • – dziadków spadkodawcy i ich zstępnych,
  • – dzieci małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

Poza kręgiem spadkobierców ustawowych pozostają krewni spadkodawcy dalsi niż jego dziadkowie i ich zstępni, a także zstępni rodzeństwa spadkodawcy. Co istotne, dziedziczenie krewnych nie charakteryzuje się pełną wzajemnością – dla przykładu, prawnuk dziedziczy po pradziadku, natomiast pradziadek nie dziedziczy po swoim prawniku.

Spadkobiercy ustawowi zostali podzieleni na kolejno dochodzące do dziedziczenia ustawowego grupy. Spadkobiercy należący do grupy dalszej dochodzą do dziedziczenia dopiero w przypadku, gdy brak jest spadkobierców należących do bliższej grupy. W prawie polskim jedynie dziedziczenie małżonka zostało uwzględnione zarówno w pierwszej, w drugiej, jak i w trzeciej grupie spadkobierców ustawowych. Kodeks cywilny dzieli spadkobierców ustawowych na sześć grup:

  1. do pierwszej grupy należą małżonek i dzieci spadkodawcy; w sytuacji, gdy dziecko nie dożyło otwarcia spadku, w jego miejsce wchodzą jego zstępni,
  2. do drugiej grupy spadkobierców ustawowych należy małżonek spadkodawcy i jego rodzice (ci ostatni są wyłącznymi spadkobiercami zawsze wtedy, gdy spadkodawca w chwili śmierci nie pozostawał w związku małżeńskim),
  3. do trzeciej grupy kodeks cywilny zalicza małżonka i rodzeństwo spadkodawcy oraz ich zstępnych,
  4. czwartą grupę stanowią dziadkowie spadkodawcy i ich zstępni,
  5. do piątej grupy spadkobierców ustawowych zaliczono dzieci małżonka spadkodawcy (pasierbów) – jednak tylko wtedy, gdy w chwili otwarcia spadku ich rodzice już nie żyli,
  6. w sytuacji, gdy brak jest wyżej wymienionych osób możliwych do powołania do dziedziczenia ustawowego, na końcu brana pod uwagę jest (szósta grupa) gmina ostatniego zamieszkania spadkodawcy, lub – jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce nie da się ustalić albo miejsce to znajdowało się za granicą – Skarb Państwa.

Czym jest testament?

Określenie „testament” ma w prawie polskim ma dwa znaczenia. Po pierwsze, testament oznacza  czynność prawną, przez którą osoba fizyczna określa losy swego majątku na wypadek swojej śmierci. Po drugie, testament jest dokumentem, w którym zawarte zostaje oświadczenie woli testatora.

Testament jako czynność prawna pozwala uregulować sytuację prawną majątku należącego do osoby fizycznej na wypadek śmierci. Instytucja testamentu jest powszechnie znana; pojawiła się w systemach prawnych na momencie, gdy dostrzeżono jak istotne i konieczne jest umożliwienie osobie fizycznej dokonania takich rozporządzeń za życia. Na ogół wskazuje się na trzy podstawowe cechy charakterystyczne testamentu – jest to czynność prawa jednostronna, dokonywana na wypadek śmierci (mortis causa), odwoływalna. Wystąpienie tych trzech cech jest konieczne, aby dana czynność mogła zostać uznana za testament. Testament może ponadto charakteryzować się także innymi cechami, które nie mogą jednak w żaden sposób zmieniać ani modyfikować tych trzech zasadniczych, wskazanych wyżej cech. Przepisy polskiego kodeksu cywilnego pozwalają scharakteryzować testament również jako  jednostronną czynność prawną o ściśle osobistym charakterze oraz poddaną daleko idącym rygorom formalnym, których niedopełnienie powoduje nieważność testamentu.

Z faktu, iż testament jest czynnością prawną dokonywaną na wypadek śmierci (mortis causa), wynikają dwie podstawowe konsekwencje. Po pierwsze, testament nie wywołuje żadnych skutków prawnych w chwili jego sporządzenia. W szczególności nie powoduje on powstania jakichkolwiek praw ani obowiązków zarówno dla testatora, jak i dla innych osób. Po drugie, osoba sporządzająca testament może go w każdej dowolnej chwili odwołać w całości lub w części. Natomiast ściśle osobisty charakter testamentu wyraża się w ustawowym zakazie sporządzania oraz odwoływania testamentu przez przedstawiciela. Tzw. formalizm testamentu oznacza brak możliwości sporządzenia go w formie innej niż ta przewidziana w ustawie. Dla ważności czynności prawnej jaką jest testament, niezbędne jest również ścisłe przestrzeganie innych formalnych wymagań ustawowych.

Sporządzenie testamentu jest dokonaniem czynności prawnej. Możliwość sporządzenia przez osobę fizyczną ważnego testamentu określana jest mianem testowania. W polskim prawie możliwość ta jest uzależniona od posiadania przez osobę fizyczną sporządzającą testament pewnych konkretnych cech osobistych, takich jak właściwy wiek oraz pełna lub chociaż ograniczona zdolność do czynności prawnych. Zatem zgodnie z prawem polskim zdolność testowania ma osoba, która ukończyła 18 rok życia (lub przed ukończeniem tego wieku zawarła związek małżeński) oraz nie została ubezwłasnowolniona. Osoba ubezwłasnowolniona (całkowicie lub częściowo), a także osoba, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego, traci zdolność testowania.

W praktyce występują jednak sytuacje, w których osoba, mimo spełniania powyższych wymogów co do cech osobistych, sporządziła testament w sposób wadliwy. Skutkiem tego jest nieważność testamentu, która stwierdzana jest przez sąd.

Kiedy testament jest nieważny? Kiedy zostanie sporządzony:

  • – w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (np. wskutek choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, a także w sytuacji innych, przejściowych zaburzeń psychicznych – np. zażywania narkotyków),
  • – pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści (czyli w sytuacji, gdy testator miał mylne wyobrażenie rzeczywistości),
  • – pod wpływem groźby (co skutkuje wywołaniem obawy jej spełnienia przez testatora i tym samym powoduje złożenie przez niego oświadczenia woli).

Do najbardziej oczywistych wad testamentu, które stanowią przesłankę jego podważenia, zaliczamy także brak podpisu pod własnoręcznie spisanym testamentem. Możliwy do podważenia będzie także testament z brakiem daty lub taki, który nie został w całości sporządzony przez spadkodawcę.

Na nieważność z powyższych przyczyn nie można się jednak powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności testamentu. W każdym przypadku niemożliwe jest powołanie się na nieważność testamentu po upływie 10 lat od otwarcia spadku.

Zachowek

Swoboda testowania obowiązująca w prawie polskim wiąże się z ryzykiem, że naruszone zostaną interesy osób najbliższych spadkodawcy w sytuacji, gdy w testamencie powołana zostanie do dziedziczenia całości majątku osoba obca. Podstawową ideą dziedziczenia jest bowiem założenie, że spadek powinny otrzymać osoby z najbliższego kręgu spadkodawcy. W praktyce często zdarza się, że rozrządzenie majątkiem zmarłego na rzecz osoby obcej jest wysoce krzywdzące dla najbliższych krewnych zmarłego. Ma to miejsce szczególnie wtedy, gdy majątek spadkowy powstał wysiłkiem całej rodziny. Z tego też względu prawo przewiduje instytucję zachowku, pozwalającą na ochronę interesów osób najbliższych spadkodawcy oraz jego małżonka. Uprawnienie to wynika z założenia, że istnieje moralny obowiązek pozostawienia choćby części majątku swoim najbliższym. W skrajnych bowiem sytuacjach zdarza się, że osoby najbliższe mogą w ogólnie dojść do dziedziczenia. Przysługuje im jedynie roszczenie pieniężne skierowane przede wszystkim do powołanego spadkobiercy. Wysokość rzeczonego roszczenia uzależniona jest od wielkości udziału spadkowego, jaki przypadałby danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym.

Uprawnienie do zachowku ma swoje podstawy w bliskiej więzi rodzinnej między spadkodawcą a uprawnionym. W związku z tym ustawa reguluje krąg osób uprawnionych do zachowku – osobami tymi są zstępni, małżonek i rodzice spadkodawcy, o ile byliby oni powołani do spadku z ustawy.

Uprawnienie do zachowku nie przysługuje jednak:

  • – osobom, które zrzekły się dziedziczenia albo odrzuciły spadek przypadający im z mocy ustawy lub zostały uznane za niegodne,
  • – małżonkowi, który został wyłączony od dziedziczenia ponieważ spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione,
  • – osobom wydziedziczonym przez spadkodawcę.

Rodzice spadkodawcy będą uprawnieni do zachowku jedynie w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił zstępnych a rodzice (w zbiegu z małżonkiem, rodzeństwem lub samodzielnie) doszliby do dziedziczenia na podstawie ustawy.

Roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej tytułem należnego zachowku powstaje, gdy uprawniony nie otrzymał go także w innej postaci niż powołanie do dziedziczenia, np. w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku lub ustanowienia zapisu (zwykłego lub windykacyjnego) na jego rzecz. Wysokość zachowku określana jest zawsze jako kwota pieniężna, której wysokość zależy od takich czynników jak wartość spadku czy wielkość części spadku, który przypadłby danej osobie w przypadku dziedziczenia ustawowego. Prawo żądania zachowku nie przysługuje jednak osobom wydziedziczonym.

Stwierdzenie nabycia spadku

Przedmiotem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku jest ustalenie tego, kto i w jakiej części dziedziczy spadek po osobie zmarłej. Należy zaznaczyć, że do samego procesu dziedziczenia nie jest wymagane uzyskanie postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku. Do dziedziczenia dochodzi z mocy prawa w momencie otwarcia spadku, które następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Jednak z rozmaitych względów praktycznych ważne jest, aby spadkobierca miał możliwość przedstawienia stosownych dokumentów potwierdzających jego  prawo do odziedziczonego majątku. Służy temu notarialne poświadczenie dziedziczenia lub stwierdzenie nabycia spadku. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego domniemywa się, że osoba, która uzyskała takie orzeczenie, jest spadkobiercą. Stwierdzenie nabycia spadku może być przydatne szczególnie w przypadkach, gdy w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy o księgach wieczystych i hipotece, właściciel nieruchomości ma obowiązek ujawnienia swojego prawa w księdze wieczystej. Do tego wymagane jest przedstawienie dokumentu potwierdzającego własność, a więc – w tym przypadku – notarialnego poświadczenia dziedziczenia lub stwierdzenia nabycia spadku.

Ustalenia kręgu spadkobierców dokonuje się przez sądem lub notariuszem, który wydaje akt poświadczenia dziedziczenia. Krąg spadkobierców może wynikać z testamentu lub z ustawy