Jedną z podstawowych zasad prawa spadkowego jest wzajemne dziedziczenie po sobie małżonków. Co więcej, ich pozycja w tym zakresie w stosunku do innych członków rodziny jest w sposób wyraźny preferowana przez ustawodawcę. Czy taki stan rzeczy trwa także w przypadku, gdy pomiędzy współmałżonkami doszło do rozwodu lub separacji? Jeśli się nad tym zastanawiasz, przeczytaj uważnie niniejszy wpis!
W jaki sposób współmałżonek dziedziczy z ustawy?
Dziedziczenie ustawowe odbywa się według przepisów zawartych w Kodeksie cywilnym. Te zaś w sposób wyraźny zapewniają współmałżonkowi w zakresie dziedziczenia bardzo mocną i w zasadzie preferencyjną pozycję.
I tak, w razie śmierci jednego z małżonków, do dziedziczenia w pierwszej kolejności powołani są:
- dzieci oraz
- małżonek spadkodawcy.
Dziedziczą oni w częściach równych. Jednak część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Dodać trzeba, że dzieci zmarłego dziedziczą niezależnie od tego, czy pochodzą z małżeństwa, czy nie, nie muszą to być także wspólne dzieci zmarłego i jego małżonka (art. 931 k.c.).
Inne zasady obowiązują, gdy zmarły nie pozostawił żadnych potomków. Spadek jest wtedy dzielony między jego dotychczasowego małżonka i innych członków rodziny zmarłego (art. 932 k.c.). Co bardzo ważne – małżonek dziedziczy aż połowę spadku, druga część schedy trafia do innych członków rodziny (art. 933 § 1 k.c.).
Czy małżonkowie dziedziczą po sobie w przypadku rozwodu?
Skutkiem orzeczenia przez sąd rozwodu jest rozwiązanie małżeństwa. Ustaje ono z chwilą uprawomocnienia się wydanego wyroku. Od tej chwili dotychczasowi współmałżonkowie są wobec siebie osobami całkowicie obcymi. Rodzi to bardzo poważne skutki w zakresie prawa spadkowego – dziedziczenie pomiędzy byłymi współmałżonkami nie zachodzi w żadnym zakresie, a więc nie dziedziczą już oni nawzajem po sobie. Co więcej, wygasa też ich prawo do zachowku. Tym samym, cały spadek otrzymują dzieci, a w razie ich braku – dalsi krewni w kolejności określonej przez prawo.
Co istotne, powyżej opisany skutek następuje niezależnie od tego, czy sąd wskazał jednego ze współmałżonków, jako wyłącznie winnego rozkładu pożycia, czy też nie. Tego rodzaju orzeczenie nie wpływa bowiem w żadnym stopniu na prawo do dziedziczenia.
Czy małżonkowie w separacji faktycznej dziedziczą po sobie?
Małżonkowie, którzy pozostają w separacji faktycznej, a więc żyją rozłącznie, jednakże stan taki nie został sformalizowany orzeczeniem sądu, są w świetle prawa nadal małżonkami. Oznacza to, że w pełni dziedziczą po sobie, tak, jakby ich związek nadal istniał bez żadnych zmian w tym zakresie.
Czy małżonkowie dziedziczą po sobie w przypadku separacji prawnej?
Orzeczenie przez sąd separacji prawnej niesie za sobą w zakresie dziedziczenia takie same skutki, jak wyrok rozwodowy. Tym samym, po uprawomocnieniu się tego orzeczenia, małżonkowie po sobie nie dziedziczą, tak jakby zostali rozwiedzeni.
Warto dodać, że możliwe jest dziedziczenie po małżonku nawet po orzeczeniu separacji lub rozwodu, jeżeli zmarły małżonek powołał drugiego z nich do dziedziczenia w testamencie.
Czy małżonkowie dziedziczą po sobie, jeżeli śmierć jednego z nich nastąpiła w trakcie sprawy rozwodowej lub separacyjnej?
Jeżeli śmierć jednego z małżonków nastąpiła w trakcie sprawy rozwodowej lub separacyjnej, a więc jeszcze przed uprawomocnieniem się wydanego przez sąd orzeczenia, to w zasadzie drugi z nich dziedziczy w całej pełni, a więc według opisanych powyżej zasad.
Tak jest, chyba, że uprawniona osoba wystąpi do sądu, aby ten wydał orzeczenie o jego wyłączeniu od dziedziczenia – o tym jednak przeczytasz w innym artykule: „Czy małżonek może być wyłączony od dziedziczenia?
